Thai chậm tăng trưởng trong tử cung

 Thai chậm tăng trưởng trong tử cung

I. ĐỊNH NGHĨA

Thai gọi là chậm tăng trưởng trong tử cung (IUGR) khi cân nặng thai dưới bách phân vị (BPV) thứ 10 theo tuổi thai trên siêu âm (ACOG).

II. NGUYÊN NHÂN

- Do mẹ:

• Bệnh lý nội khoa (bệnh lý thận, tim mạch, nội tiết, huyết học, …)

• Hội chứng kháng phospholipid

• Hút thuốc lá, nghiện rượu, thiếu dinh dưỡng,…

- Do phần phụ của thai: Bệnh lý bánh nhau, dây rốn

- Do thai: Đa thai, nhiễm trùng bào thai, các rối loạn di truyền, …

Tuy nhiên, nguyên nhân IUGR đôi khi khó xác định và có thể do một hoặc nhiều nguyên nhân.

III. CHẨN ĐOÁN VÀ PHÂN LOẠI

1. Xác định tuổi thai chính xác: kinh cuối và/hoặc siêu âm 3 tháng đầu

2. Tiêu chuẩn chẩn đoán IUGR: Chu vi vòng bụng (AC) và/hoặc ước lượng cân nặng thai < bách phân vị thứ 10 theo tuổi thai.

Nếu đủ tiêu chuẩn chẩn đoán theo siêu âm, thai phụ sẽ được theo dõi chu vi vòng bụng và trọng lượng thai bằng biểu đồ Hardlok.

3. Siêu âm doppler:

• Đánh giá chức năng bánh nhau: Doppler ĐM rốn và ĐM tử cung

• Đánh giá tình trạng sức khỏe thai: Doppler ĐM não giữa và ống TM.

Phân loại IUGR theo ACOG 2014:

• Độ 0: Cân nặng và/hoặc AC< BPV thứ 10, Doppler ĐM rốn và ĐM não giữa bình thường

Độ I: Cân nặng và/hoặc AC< BPV thứ 10 và Doppler ĐM rốn hoặc ĐM não giữa bất thường

• Độ II: Cân nặng và/hoặc AC<BPV thứ 10 và mất sóng tâm trương hoặc đảo ngược sóng tâm trương ĐM rốn

• Độ III: Cân nặng và/hoặc AC<BPV thứ 10 và bất thường ống tĩnh mạch.

Phân loại IUGR theo tuổi thai tại thời điểm chẩn đoán:

• Rất sớm: tuổi thai ≤ 29 tuần

• Sớm: 29 tuần < tuổi thai ≤ 34 tuần

• Muộn: tuổi thai > 34 tuần

IV. XỬ TRÍ

1. Mục tiêu: chấm dứt thai kỳ đúng thời điểm.

2. Thời điểm chấm dứt: khi nguy cơ thai chết trong tử cung lớn hơn nguy cơ chết sau sinh.

3. Nguyên tắc xử trí: tùy thuộc vào tuổi thai ở thời điểm chẩn đoán và mức độ chậm tăng trưởng.

• Thai ≤ 29 tuần: tham vấn tiền sản, tùy từng trường hợp xử trí.

• Thai 29 đến ≤ 34 tuần:

- Độ 0: không xử trí gì, siêu âm Doppler mỗi 2 tuần.

- Độ I:

+ Điều trị ngoại trú: Corticosteroids hỗ trợ phổi*, siêu âm doppler + N_ST 2 lần/tuần: nếu N_ST có đáp ứng + AFI >5: chấm dứt thai kỳ ở tuổi thai 37 tuần.

+ Điều trị nội trú nếu kèm theo tiền sản giật.

- Độ II: Điều trị nội trú

+ Corticosteroids hỗ trợ phổi*

+ N_ST 2 lần/ngày + siêu âm Doppler 1 lần/ngày

+ Nếu N_ST có đáp ứng và siêu âm không thay đổi: theo dõi thai đến 34 tuần.

+ Nếu N_ST không đáp ứng: chỉ định MLT.

- Độ III:

+ Xử trí giống Độ II

+ Chấm dứt thai kỳ lúc thai 32 tuần.

- Thai > 34 tuần:

+ Corticosteroids hỗ trợ phổi: được chỉ định trong những trường hợp MLT chủ động

+ XT như tuổi thai 29 – 34 tuần.

(*): xem Phác đồ Chuyển dạ sinh non.